Sond Seba Çi Tê Xwarin?

Va xeleka bi destekên Can Tercüme hatiye hazirkirin. Can Tercüme ya merkeza wê li Riha ye, bi kadroyeka oste, bi tecrûbeyên salan, bi erêkirina noter, sondxwarî tercûmeyan dike. Jibo ewraqên resmî û jibo karên din yên tercûmeyê Can Tercüme bi hemî zimanên cîhanê di xizmeta we da ye.


Li ziqaqên zarokîya min sond li ser şîrê dê dihat xwarin. 

Mesela dema me futbol dilîst miheqeq ser korner û penaltiyan şer û şor çêdibûn û hêlekê hêla didin bi şîrê dê dida sondê. 

Şormîsal, hêlekê korner bixwesta û hêla din jî bigota ‘’Top li min neket ku, ne korner e..’’, hêla korner xwestî digot ‘’Bêje bi şîrê dîya min be..’’ û ku wê hêla din jî bigota ‘’Bi şîrê dîya min be..’’, dihat hesibandin ku top neçûye kornerê, mesele hal dibû. 

Mehne ew bû ku şîrê dê bi helalî hatibû vexwarin û sond jî li ser wî şîrî bi helalî dihat xwarin. 

Di 7 salîya xwe da dema min dest bi mekteba Tirkan kir min berê ji hevalên xwe yên nola min nû Tirkî dielimîn yemin içmek bihîst bo sondxwarinê, dûra jî ji mieliman yemin etmek. 

Bi mantiqa dûz û tew ne xûz, yemin içmek a bi Tirkî di Kurmancî da sondvexwarin bû, û yemin etmek jî sondkirin. 

Mieliman bi qehr ji me dixwestin em nebêjin ‘’yemin içiyorum’’, lê em bêjin ‘’yemin ediyorum’’ 

Sonda ku me bi Kurmancî dixwar, me bi Tirkî vedixwar, bes ne xwarin bû ne jî vexwarin, sond bi Tirkî dihat kirin tenê. 

Li ser vê rêka xwarin, vexwarin û kirinê bi salan meraq bû ji min ra, sond çi bû û me seba ew çi dixwar? 

İbrahim Bingöl, ku ser felsefeya Zazakî û Kurmancî xebitiye, di kitabeka xwe da bi referansên ji Kadri Yıldırım û Ahmet Kasımoğlu şopê dibe ser sondê û dibêje ew giyayek e. 

Li gor xebatên İbrahim Bingöl, sond a Kurmancî û Zazakî ji sokenda Pehlewî hatiye ku ew di Tirkî da baldıran otu ye.

Baldıran otu, sokend yanî, yanî sond gîyayeka jehr têda ye, yanî Kurmanc û Zaza bi xwarina sondê mirinê didin ber çavên xwe. 

İbrahim Bingöl dibêje ‘’Dema ku Kurmanc û Zaza sond dixwin, vegera vê sondê êdî tune ye. Heke sonda xwe xira bikin, wê bi jehra giyayî bên kuştin.’’ 

Sond dixwim, li ser şîrê dîya xwe sond dixwim ku li vê dinyaya derewîn, min pir feqîr dîn pir zengîn, çûme şayîyan hem min dîn şîn, lê min wer fehm nekir li van erdan çira kes xwendî û efendîyan tiştekî nahesibîn. 

Omer Faruk Baran

Zazakî û Kurmancî - Ji Alîyê Felsefeya Zimanî Ve, İbrahim Bingöl, Weşanxaneya Avesta - 2022

PIRR TÊNE XWENDIN

Bi Halên Tercûmekirinê Hewalên Şiîrekê

Resim
Di karên edebî da îşê tewr bi talûke tercûmekirina şiîran e herhal.  Çinku dema tercûmeya şiîrekê ji zimanê wê ya orîjînal çêdibe jiber şiîrbûnê tercûman bixwaze nexwaze mehne dişikê û rê li ber şaşîyên mezin vedibe.  Loma ez kitabên duzimanî yên şiîran tu dibêjî qey ne jibo xwendina şiîran, lê jibo dîtîna wan şaşîyan dixwînim. Hele hele kitaba duzimanî bi Tirkî û Kurmancî be, û zimanê wê yê tercûme Kurmancî be ji min ra mesele ji şiîrê derdikeve, dibe fersendeka ferhengî ku ez pê peyvên xwe kontrol bikim.  Bi van fikran li  Hal  a Sabri Erdem dinêrim çend ro ne. Kitaba wî şairê Berferatî, ku ji salên 1990î vir va li Almanya ye, Yaqob Tilermenî yê bi çîrok û romanên xwe tê naskirin çerxe Kurmancî kiriye. Dixwînim, dixwînim û di şiîreka kitabê da disekinim, dûr û dirêj didim ber hevdu Kurmancî û Tirkîya wê. uçamadı laz uşağı  gotiye Sabri Erdem,  nefiriya laz uşaxî  gotiye Yaqob Tilermenî, ez bûma minê jî bigota  laz uşaxî  dibêm, min jî ...
DEWAMÊ BIXWÎNE >>>

Doğan Kılıç Wenda û Wenda Roja Newe

Resim
Kurdên Tirkîyê piştî bêdengîya demdirêj a li dû şikestinên Şêx Seîd û Seyîd Riza serê salên 1960î bi parçek serbestî ra nola ku hêdî hêdî hatibin ser hemd û hişên xwe bi kovar û kitaban, bi gazeteyan jinûve hatine xanê.  Wan salên li dû derbeya eskerî bi rêberîya Musa Anter, Deng , bi ya Edip Karahan, Dicle-Fırat û bi ya Doğan Kılıç jî Roja Newe derketiye.  Ser Deng û Musa Anter, ser Dicle-Fırat û Edip Karahan barek belge hene îro di destê me da, lê ser Doğan Kılıç û Roja Newe malumat heta van salên dawî têm kêm diman û hema bêje ti kesî tiştek nizanibû.  Roja Newe ya Doğan Kılıç di tarîxa Tirkîyê da gazeteya pêşî ye ku bi Kurdî û Tirkî derketiye. Wan salên 1960î di gazeteyên din da jî nivîsên bi Kurdî derketine, lê îbareya Roja Newe xusûsî ew e, gazeteya bi Kurdî û Tirkî.  Gazeteya tek hejmarek derketî û nola Doğan Kılıç wenda sala 2019an li  Milli Kütüphane  ya Enqerê bi xebatên Mutlu Can hat dîtin û li dîjîtalê hat barkirin.  Roja Newe ya sala 1...
DEWAMÊ BIXWÎNE >>>

Mektûba Guhdar D. û Rêya Xewê

Resim
Çi gava xewa min nayê radibim makîneya firaqan dişixulînim. Dengê avê, di makîneyê da dengê guherîna cîye avê, carna dengê ketina firaqekê aramîyê didin min. Îşev jî wer dibe, xew nakeve çavên min. Radibim derdora xwe top dikim, dibêjim qene nebe piçek din jî dibetilim. Qedeh, tebax, kase.. Di her odeyekê da tiştek, derim û têm, derim û têm, û makîne tijî dibe. Pêlî qumçeya makîneyê dikim û mêze dikim ku îşareta parlatici yê sor dibe, îşareta ji bo biriqandina firaqan.  Oxxx dibêm ‘‘Îşekî din jî heye heta ku makîneyê bidim şixulandin, ezê piçek din jî biwestim û rehettir razim.’’ Derim ji bo biriqandina firaqan deterjanê tînim, dikim hundirê makîneyê, qapaxê digirim û didim şixulandin. Ji dengê ewil da, ew dengê gava makîne dest pê dike û avê digire, ez sakîn dibim. Derim balîfeka nerm û betanîyeka tenik tinîm, hema li nêzî makîneyê li ser qoltixê xwe dirêj dikim. Dengê avê te, di nav makîneyê de dizivire, û hêdî hêdî çavên min têne girtin; dengê avê tê, makîne avê davêje ser firaq...
DEWAMÊ BIXWÎNE >>>